Pierwsza szczera i wzruszająca rozmowa z Tomaszem Komendą. O tym, jak silnym trzeba być, by wytrzymać wyroki mediów, piekło polskiego więzienia, walkę o wolność i dobre imię. Poznajemy kulisy procesu Tomasza Komendy, w wyniku którego odebrano mu osiemnaście lat życia. Pierwszy raz ujawnione zostają skandaliczne dokumenty, absurdalne zeznania świadków, nieporadne akty oskarżenia, których ofiarą padł niewinny chłopak z Wrocławia. To historia człowieka, który nie poddał się w walce z bezdusznym aparatem państwa. Stawił czoła systemowi, wobec którego przeciętny obywatel pozostaje bez szans. Ujawnione zostają tajemnice, które miały nie ujrzeć światła dziennego. Dowiadujemy się, kto i jak rozbił prokuratorsko-sądowy układ. Przekonujemy się, kto dotarł do prawdy o tragedii niesłusznie skazanego za gwałt i morderstwo człowieka.

Autorka w precyzyjnie udokumentowanej książce ukazuje historię Gułagu u rozbudowanej sieci obozów pracy rozrzuconych po całym obszarze Związku Sowieckiego: od wysp na Morzu Bałtyckim po brzegi Morza Czarnego; od Arktyki po równiny Azji Centralnej; od Murmańska po Workutę i Kazachstan; od centrum Moskwy po przedmieścia Leningradu.

Więzienie funkcjonuje według własnego kodeksu postępowania, któremu podlegają wszyscy przebywający za jego murami. Z jednej strony krat osadzeni, często w nieludzkich warunkach, przeludnionych celach, zapomniani przez władze. Z drugiej - funkcjonariusze zobowiązani do ich nadzorowania. Drauzio Varella ukazuje więzienną codzienność z perspektywy tych drugich - „klawiszy”, nieszanowanych zarówno przez więźniów, jak i przez policję. Ludzi, którzy niejednokrotnie tylko tym różnią się od skazanych, że wolno im co dzień wychodzić na wolność. Więzienne rebelie, nielojalni współpracownicy, solidarność, egoizm, akty tchórzostwa i bohaterstwa. Varella, naoczny świadek dziesiątek więziennych wydarzeń i przyjaciel wielu strażników karnych, zdaje czytelnikowi bezpośrednią i wstrząsającą relację z tego, jak funkcją brazylijskie zakłady penitencjarne. „ W Carandiru klawisz i bandyta pochodzą z tych samych dzielnic nędzy. Klawisz, tak jak osadzony, walczy, by przeżyć. W razie buntu policja z karabinami i psami nie zada sobie trudu, by odróżnić go od bandyty. Klawisz zarabia źle. Jeśli zechce dorobić, szmuglując dragi - stanie po drugiej stronie krat. „Prędzej wielbłąd przejdzie przez dziurkę od klucza, niż trafi tu bogaty”. Ale przez lata przychodzi tu lekarz - wolontariusz. Drauzio Varella. „Klawisze” to jego druga po „Ostatnim kręgu” część trylogii więziennej. Po lekturze zastanawiam się tylko: jak zrobić tyle wartościowych rzeczy w życiu? Jak zrobić je tak dobrze? I jak jeszcze tak dobrze o nich napisać?” Aleksandra Szyłło, „Gazeta Wyborcza“ „„Klawisze” to powrót do tematu, który Varellę fascynuje - do więziennej codzienności, tym razem relacjonowanej nie przez więźniów, lecz przez ludzi zobowiązanych do utrzymywania porządku za kratami.” Nahima Maciel, „Correio Braziliense” „Ciągłe obcowanie z przemocą, zarówno wśród więźniów mających na koncie drobne wykroczenia, jak i tych skazanych za gwałty i morderstwa, kształtuje charakter strażników więziennych, nierzadko czyniąc ich specjalistami od psychologii i relacji społecznych. […] Varella opowiada też o ich dramatach, gdy więzienna przemoc wykoślawia życie prywatne - niektórzy pogrążają się w alkoholizmie albo dopuszczają cudzołóstwa, próbując odreagować nieustanny stres towarzyszący im w pracy.” Ubiratan Brasil, „O Estado de Sao Paulo” „Rozgłos, jaki wywołała książka "Ostatni krąg", sprawił, że Varella postanowił nigdy więcej nie pisać o brazylijskim więziennictwie. Zmienił jednak zdanie dzięki opowieści usłyszanej przy knajpianym stoliku podczas jednego ze spotkań pracowników zlikwidowanego więzienia Carandiru w Sao Paulo. To barowe zgromadzenie, zwane przez uczestników „radą wódkownictwa”, zainspirowało autora do rozwinięcia opowieści o największym więzieniu Ameryki Łacińskiej. Druga część, „Klawisze”, oddaje głos strażnikom, zaś planowana trzecia, „Prisoneiras” [Więźniarki], ma stanowić relację z sześcioletniej pracy lekarskiej autora w stanowym więzieniu kobiecym.” Marcia Abos, „O Globo”

Przejmujący portret polskiej odsiadki. W Polsce jest sto dwadzieścia jednostek penitencjarnych - zakładów karnych i aresztów śledczych. Zwieńczone drutem kolczastym mury pną się do nieba w centrach miast, wyrastają na przedmieściach, górują nad miasteczkami. Statystyczny osadzony w polskim więzieniu jest mężczyzną. Odbywa karę za przestępstwo przeciwko mieniu, najczęściej za kradzież z włamaniem. Wyrok - od trzech do pięciu lat. Najpierw przechodzi się przez bramę, która strasznie trzeszczy. To trzeszczenie zapamiętuje się do końca życia - mówi Robert. Edward ubolewa, że prawdziwych gitów już nie ma. Tomasz w tym samym roku został ojcem i zabił człowieka. Wszyscy musieli nauczyć się żyć więzieniu. A to inne życie niż tamto na zewnątrz. Nina Olszewska rozmawia z ludźmi, dla których świat zatrzymał się na krócej lub dłużej. Ich dzieci rosną, zaczynają i kończą szkoły, bliscy rodzą się i umierają - lub zapominają. Statystyki mówią, że mniej więcej połowa tu wróci. Trudno uwierzyć, że tak im nie po drodze z wolnością, że dobrze im za tym murem. A jeśli nie dobrze, to jak?

Zakład Karny nr 1 dla Kobiet w Grudziądzu jest jak Alcatraz. Jego mury skrywają tajemnice, które zwykle nie przedostają się do świata ludzi wolnych. Wiele spośród osadzonych tam kobiet znamy z pierwszych stron gazet. Jaki los spotkał za więziennymi murami matkę małej Madzi z Sosnowca czy siostrę Bernadettę ze zgromadzenia boromeuszek? Jak traktowane są „dziecioboje” i czy to dobrze być „księżniczką na zamku”? Co to znaczy trafić na „dźwięki” lub do „świńskiego transportu”? Czy za kratami możliwe są burzliwe romanse i seks? Więzienia dla kobiet to w naszej literaturze faktu teren wciąż nieodkryty. Teraz mamy okazję przyjrzeć się mu z bliska. Narratorką najnowszej książki Ewy Ornackiej i jej rozmówczynią jest Beata Krygier, skazana prawniczka, która niegdyś wydawała wyroki w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej, a potem sama trafiła do więzienia. [nota wydawcy]

Wspomnienia żołnierza Armii Krajowej Okręgu Nowogródzkiego "Nów" z pobytu w sowieckich więzieniach i obozach katorżniczych w latach 1944 - 1956.